بالاجا شاهزاده قسمت اول

لئون وئرته
بو کیتابی یاش لی بیر آداما حصر ائتدیگیم اوچون اوشاق لردان عذر ایستییرم. باغیشلنماغا جدی اساسیم دا وار:
همین بو یاش لی آدام دوستلریمدان ان یاخینی دیر. باغیشلنماغا داها بیر اساسیم وار؛ بو یاش لی آدام هر شئیی باشا
دوشمه یه قادیردیر، حتی اوشاق کیتاب لرینی دا. اوچونجو بیر اساسیم دا وار: بو یاش لی آدام فرانسادا یاشاییر، اورادا
ایسه بو ساعت آجلیق دیر، سویوق دور. بو مقامدا اونون تس للییه بؤیوک احتیاجی وار. بوتون بو عذرخاه لیق لر کیفایت
دئییلسه، اوندا بو کیتابی یاش لی دوستومون اوشاق لیغینا حصر ائدیرم. آخی بوتون یاش لی لر اولجه اوشاق اولموش لر،
اما بونو خاتیرلیان لر ایندی چوخ آزدیر. بئله لیکله، اتحافیمی دوزلدیرم:
لئون وئرتین اوشا قلیق چاغینا اتحاف ائدیرم.
****
آنتوان دؤ سنت-ائقزوپئری 29 یون 1900 -جو ایلده لیوندا آنا دان اولوب. اونون اوشاق لیق ایللری آمبئریؤ
یاخینلیغیندا یاشایان خالسیگیلده کئچیب، تحصیلینی ایسوئچده سنت-کروا-مانسدا، سونرا ایسه پاریسده آلیب و
دنیزچی لیک مکتبینه داخیل اولماغا هازیرلشیب. لکین بو مکتبه داخیل اولماق اوچون تشکیل اولونموش
موسابیقه دن کئچه بیلمه ییب، گل هجک یازیچی قرارا گلیر کی، اینجسنت مکتبینه داخیل اولماق اوچون
موهازیره لره قولق آسسین.
-1921 جی ایلده ایستراسبورقدا، هاوا قوه لری قوشونوندا حربی خیدمته باشلییر. اورادا طیاره سورمیی اؤیرنیر و
او واخت دان بری اؤز تالئیینی طیاره سوروجولوگو پئشه سینه باغلییر. 1923 -جو ایلده حربی خیدمتینی باشا ووران دان
سونرا موختلیف پئشه لرده چالیشیب. یازی-پوزو ایله مشغول اولوب، مقاله لر یازیب چاپ ائتدیریردی. 1925 -جی ایلده ایلک
حکایه سی مطبوعاتدا درج اولونوب. حکایه، یازیچی نین وورغونو اولدوغو اوچوش ماجرالریندان بیرینه حصر
اولونموش دور.
-1926 جی ایلده ائقزوپئری آویاسیا جمعیتینه داخیل اولوب و تولوز-جاکارتا پوچت تییاره سینی ایداره ائدیب. ائله بو
دؤورلرده، یعنی 1929 -جو ایلده، او، “جنوب پوچتو” اثرینی یازمیش دیر. مئریؤز و گیومئ ایله بیرلیکده ائقزوپئری
آمئریکا-فرانسا هاوا ختت ینین آچیلماسینی موزاکیره ائتمک اوچون آمئریکایا گئدیر.
-1931 جی ایلده “گئجه اوچوشو” اثرینی یازیر و اثر اؤز مؤلفینی دونیا میقیاسیندا تانی دیر، اونا بؤیوک شؤهرت گتیریر.
-1935 جی ایلده پاریس-سایقون اوچوشوندا رئکورد قازانماق اوچون یاریش لردا ایشتیراک ائتسه ده اوغور قازانا بیلمیر.
-1938 جی ایلده نیویورک-ماگیللن آدا لرینی هاوا ختتی ایله بیرلشدیرمه یه جهد گؤستررکن جدی خسارت آلیر. بیر نئچه آی نیویورک
خست هخانا لریندا موا لیجه اولونور و “اینسان لرین تورپاغی” آدلی رومانینی چاپ ائتدیریر.
ایکینجی دونیا محاربه سی زامانی آلمان ایشغالچی لرینا قارشی ووروشان آزادلیق اوردوسوندا فال ایشتیراک ائدیر. اما او زامان طیاره
سورمیی اونا قاداغان ائتمیشدی لر، چونکی ائقزوپئری آرتیق یاش لی ایدی. بونونل بئله یازیچی تکید ائده-ائده اؤز ایستیینه چاتیر و یئنی دن
تییاره نین شتوروا لی آرخاسینا کئچمه یه نایل اولور.
-1944 جو ایل یون آی ینین 31 -ده بورقودان کورسکایا اوچور و بو اونون سون اوچوشو اولور و او بیر داها گئرییه قاییتمیر.
محاربه ایللرینده آنتوان دؤ سنت-ائقزوپئری اؤزونون اوچ اثرینی چاپ ائتدیریر: “حربی پیلوت”، “گیروو گؤتورولموشه مکتوب” و “بالجا
شاهزاده”.
هر ایکی پئش هنین – تییارچی لیک و یازیچیلیغین – فدای سی اولن آ. ائقزوپئری حیاتدا وور-توت 44 ایل یاشامیشدی.
ا. گؤزلسوی
ائپیلوق
بو، منیم اوچون دونیانین ان گؤزل و عینی زاماندا ان کدرلی منزره سی دیر. بو، اصلینده اوولکی صحیفه دکی
همین منزره دیر، اما من اونو سیزه یاخشی گؤسترمک اوچون بیر داها چکدیم. محض بوردا بالجا شاهزاده ایلک
دفعه یئر اوزونده پئیدا اولموش، سونرا ایسه قئیب اولموش دور. اگر بیر گون آفریکا سهرا لرینا سیاهت ائتس هنیز، بو
منزرنی تانیماق اوچون اونا دقتله باخین. اگر بیر گون سیز اوردان کئچه سی اولسانیز، یالواریرام، تلسمیین،
همین اولدوزون آلتیندا بیر آز آیاق ساخلیین! اگر اوندا بیر اوشاق سیزه طرف گلرسه، گولرسه، اگر اونون قیز یلی
ساچ لری وارسا و اگر اونو سورغو-سوال ائدنده جاواب وئرمزسه، سیز، اونون کیم اولدوغونو آنلیاجاقسینیز. اوندا
زحمت اولماسا، منی اینتیزاردا قویمایین، منه تسکین لیک وئرین، اونون قاییتماسی حاقیندا منه تئزلیکله
یازین…
I
آلتی یاشیم اولندا، کئچیلمز مئشه دن دانیشان “اولموش احوالت لر” آدلی کیتابدا، عجایب و قرایب بیر شکیل
گؤردوم. بو شکیلده ییرتیجی حیوانی اودان افی بیر ایلن تصویر اولونموشدو. بودور شکلین صورتی:
کیتابدا یازیلمیشدی: افی ایلن لر اؤز شیکارلرینی بوتؤو، چئینمه دن اودورلر. سونرا اونلر ترپنه بیلمیر و
اوددوق لرینی هزم ائتمک اوچون آلتی آی سراسر یاتیرلر.
اوندا، من جنگل لیک ماجرا لری حاقدا اوزون-اوزادی دوشوندوم و رنگ لی قلمله ایلک شکلیمی چکدیم. چکدیگیم
بیر نؤمره لی شکیل باخ بئله ایدی:
من، بو شاه اثریمی بؤیوک لره گؤستردیم و اونون واهیم هلی اولوب-اولمادیغینی سوروشدوم. اونلر ایسه “آدی بیر
شلیاپا نیه ده واهیم هلی اولما لی دیر؟”، - دئیه ریشخندله جاواب وئردی لر.
منیم شکلیمده شلیاپا یوخ، اوددوغو فیلی هزم ائله ین افی ایلن تصویر اولونوردو. اوندا، من بؤیوک لره آیدین
اولسون دئیه، افی ایلنین داخیل دن گؤرونوشونو چکدیم. بؤیوک لرین همیشه علوه ایزاها احتیاجی اولور.
بؤیوک لر منه افی ایلنی داخیل دن و خاریج دن چکمک اوزینه جوغرافیا، تاریخ، حساب و قرامماتیکا ایله
ماراقلنماغی مصلحت گؤردولر. آلتی یاشیمدا ایکن گؤزل رسسام لیق صنعتینی من باخ بئله جه ترک ائتدیم.
چکدیگیم 1 و 2 ن-لی شکی للرین اوغورسوزلوغو منی روح دان سالدی. بؤیوک لر اؤزو-اؤزلوگونده هئچ واخت هئچ نه باشا
دوشمورلر، اوشاق لر ایسه اونلرا هر دفعه بیر شئیی ایزاه ائتمک اوچون یورولوب الدن دوشورلر.
بئله لیکله، من باشقا پئشه سئچمه لی اولدوم و طیاره سورمیی اؤیرندیم. دونیانین بیر چوخ اؤلک هلرینه
اوچموشام. جوغرافیا، دوغرودان دا، منیم چوخ کاریما گلدی. ایلک نظردن، من چینی آریزونا دان آسان لیقل
آییریردیم. گئجه واختی یولو آزاندا جوغرافیانی بیلمیین فایداسی بؤیوک دور.
منیم بوتون حیاتیم بویو چوخسای لی جدی آدام لرل هئساباگلمز تماس لریم اولوب. بؤیوک لر آراسیندا چوخ
اولموشام. اونلری لپ یاخین دان گؤرموشم. لکین، بوتون بون لر اونلرا قارشی فیکریمی دییشه بیلمه دی.
بؤیوک لردن منه بیر آز ساغلم دوشونج هلی گؤروننی راست گلدیکده، ایندییه قدر ساخلدیغیم بیر نؤمره لی
شکلیمی اونا گؤستریر و بو باره ده اونون فیکرینی اؤیرنمک ایستییردیم. ایستییردیم کی، بو آدامین بیر شئی آنلییب-
آنلمادیغینی مویینلش دیریم. لکین، هر دفعه منه عینی جاوابی وئریردی لر: “بو، شلیاپا دیر”. اوندا من
اونلرل نه افی ایلن لردان، نه کئچیلمز مئشه لردن، نه ده اولدوزلردان دانیشیردیم. من اونلرل آنلما
سویه سین دن و قالستوک لردان دانیشیردیم. بئله بیر عق للی آدامل تانیش اولدوقلریندان چوخ ممنون قالیردی لر.
II
صحبت ائتمه یه بیر بنی-اینسان تاپما دان، گون لریم بئل هجه بیر مدت تنه الیقدا کئچدی. بو وضعیت آلتی ایل
اول تییاره نین موهرریک ینین خاراب اولوب، بؤیوک سهرایا ائنمه یه مجبور اولدوغوم واختا قدر داوام ائتدی.
یانیمدا نه مئخانیک، نه سرنیشین اولدوغون دان، تک اؤزوم بو چتین تمیر ایش ینین اؤهده سین دن گلمه یه جهد
ائتمه لی ایدیم. منیم اوچون بو اؤلوم-دیریم مسئله سی ایدی. بیر هفته یه گوجله چاتا جاق قدر ایچمه یه سویوم وار ایدی.
من ایلک گئجنی، سهرا قوم لری اوستونده یاتما لی اولدوم. بو قزا یئری یاشاییش یئرلرین دن مین میل آرا لیدا
یئرلشیردی. گمیده قزایا اوغرامیش، دریانین اورتاسیندا سالین اوستونده تنها قالمیش آدام دان دا بئتر تجرید
اولونموشدوم. دان یئری سؤکولنده، مزه لی اوشاق سسی نین منی یوخودان اویاتماسین دان دوغان تعجبومو
تسووور ائدین. او سس دئییردی:
− لوتفن… منه بیر قویون ش کلی چک!
− نه دئدین؟
− منه بیر قویون ش کلی چک…
ایلدیریم وورموش آدام کیمی سیچراییب آیاغا قالخدیم. گؤزلریمی یاخشی-یاخشی اوووشدوردوم. اطرافیما باخدیم.
قارشیمدا، منی جدی شکیلده نظردن کئچیرن چوخ قریبه بالجا بیر آدام گؤردوم. سونرا لر چکه بیلدیگیم
اونون ان یاخشی شک لی بودور.
اما، منیم بو شکلیمده او، اصلینده اولدوغون دان البته آز والئهئدیجی دیر، آز گؤزل دیر. بو منیم گوناهیم
دئییل. آلتی یاشیمدا، رسسام لیق صنعتینی اؤیرنمک ایستدیگیم واخت بؤیوک لر منی روح دان سالمیشدی لر و منی
ایناندیرمیشدی لر کی، من دن رسسام چیخماز. من ده افی ایلنین ظاهری و داخی لی گؤرونوشونو چکمک دن ساوایی
بیر شئی اؤیرنممیشدیم.
تعجب دن برلمیش گؤزلریمی هاردانسا پئیدا اولموش بو خیلقته دیکمیشدیم. اونوتمایین کی، من اینسان
مسک هنین دن مین میل اوزاقدا ایدیم. بونونل بئله، بو اوغلن نه یول آزانا، نه یورغونلوق دان، آجلیق دان،
سوسوزلوق دان و قورخودان اؤلنه اوخشاییردی. اوندا، یاشاییش مسکه نین دن مین میل آرا لی، سهرانین اورتاسیندا ایتمیش
اوشاق گؤرکمین دن اثر-علمت بئله یوخ ایدی. یاواش-یاواش اؤزومه گلدیم. نهایت، نیتقیم آچیلن دان سونرا
اوندان سوروشدوم:
− بس… سن بوردا نه ائدیرسن؟
او ایسه منه چوخ جدی بیر شئی دئییرمیش کیمی یاواش سسله تکرار ائتدی:
− زحمت اولماسا… منه قویون ش کلی چک…
بو صحنه او قدر آغلسیغماز و اسرارنگیز ایدی کی، اونون خاهیشین دن بویون قاچیرماق هئچ جور اولمازدی. اؤلوم
تهلوکه سی ایله اوزبوز دایاندیغیم بیر واختدا، یاشاییش مسکن لرین دن مین میل اوزاق لردا شکیل چکمک منه
عقل سیز گؤرونسه ده، جیبیم دن بیر ورق و دیگیرجک لی قلمیمی چیخارتدیم. اما، ائله بوراداجا خاتیرلدیم کی،
جوغرافیانی، تاریخی، حساب و قرامماتیکانی یاخشی اؤیرنمیشم. اوغلنا (بیر آز آجیق لی طرزده) بیلدیردیم کی، شکیل
چکه بیلمیرم. او ایسه منه دئدی:
− ائییب ائتمز. منه قویون ش کلی چک.
هئچ واخت قویون ش کلی چکمدیگیمه گؤره اوولکی ایکی شکلیم دن بیرینی اونون اوچون تکرارن چکدیم. باجاردیغیم
بو ایدی - افی ایلنین خاریج دن گؤرونوشو. اوغلنین منه وئردیگی جاوابی ائشی دنده هئیرتلندیم:
− یوخ! یوخ! افی ایلن قارنیندا فیل ایستمیرم. افی ایلن چوخ تهلوکه لی دیر، فیل ایسه نهنگ دیر، چوخ یئر توتور. منیم
پلنئتیم ایسه تامام بالجا دیر. منه قویون لزیم دیر. منه قویون ش کلی چک.
نهایت قویون ش کلی چکدیم.
او، شکله دقتله باخدی، سونرا ایسه:
−یوخ!، - دئدی، − بو قویون چوخ سیسقا دیر، خسته دیر. آیری سینی چک.
آیری سینی دا چکدیم.
دوستوم مئهریبان لیقل و ایلتیفاتل گولومسه دی.
−سن اؤزون ده یاخشی گؤرورسن… بو، قویون دئییل، بو، قوچ دور. اونون بوینوزلری وار…
من، باشقا بیر قویون شک لی چکدیم. اما، بونو دا اوولکی لر کیمی قبول ائتمه دی.
−بو ایسه چوخ قوجا دیر. منه ائله قویون لزیم دیر کی، چوخ یاشاسین.
بورداجا صبریم توکندی و موتورو سؤکمه یه تلسدیگیم دن همین بو شک لی جیزما-قارا ائدیب اونا وئردیم.
−باخ، بو یئشیک دیر. سنین ایستدیگین قویون ایسه، اونون ایچینده دیر. − اونا اوجا دان ایزاه ائتدیم.
لکین بو بالجا تلبکار حاکمیمین اوزونون ایشیقلندیغینی گؤردوکده، چوخ تججوبلندیم:
−من محض بئله سینی ایستییردیم. نئجه فیکیرلشیرسن، بو قویونا چوخمو اوت لزیم اول جاق؟
−نئجه مگر؟
−چونکی منیم یاشادیغیم یئر چوخ بالجادیر…
−ونون اوچون کیفایت ائدر. آخی من سنه لپ بالجا بیر قویون وئرمیشم.
او، باشینی شکله طرف ایدی:
−چوخ دا بالجا دئییل… هله بیر باخ! او، یوخویا گئتدی…
بالجا شاهزاده ایله تانیشلیغیم باخ بئله اولدو.